आंतरराष्ट्रीय लोकसंख्या विकास दिन | International Population Development Day
आंतरराष्ट्रीय लोकसंख्या विकास दिन (International Population Day) हा दरवर्षी ११ जुलैला साजरा केला जातो. हा दिवस संयुक्त राष्ट्रांच्या (UN) लोकसंख्या फंडाने (UNFPA) १९८९ मध्ये सुरू केला, आणि त्याचे मुख्य उद्दिष्ट लोकसंख्या विषयक जागरूकता निर्माण करणे, तसेच लोकसंख्या वाढ, आरोग्य, पर्यावरण आणि विकासाशी संबंधित विविध समस्यांवर लक्ष वेधणे आहे.
आंतरराष्ट्रीय लोकसंख्या विकास दिनाचे उद्दिष्टे:
लोकसंख्येची वाढ: लोकसंख्या वाढीचा दर, विशेषतः विकसनशील देशांमध्ये, हा एक मोठा विषय आहे. अधिक लोकसंख्या असण्यामुळे संसाधनांवर दबाव येतो, शाळा, आरोग्यसेवा, रोजगार, आणि इतर मूलभूत गरजांसाठी संसाधनांची कमतरता निर्माण होते.
जनसंख्या नियमन आणि आरोग्य: स्त्रियांच्या स्वास्थ्यासंदर्भात जागरूकता वाढवणे, विशेषतः गर्भधारणेचे नियमन, सुरक्षित गर्भपात, आणि लिंगसमानतेची महत्त्वाची भूमिका कशी असते हे सांगणे.
लिंगसमता (Gender Equality): महिलांची लोकसंख्येवरील भूमिका आणि त्यांना आरोग्य, शिक्षण, आणि आर्थिक अधिकार मिळवून देण्याचे महत्त्व.
सार्वजनिक सेवा आणि संसाधन वितरण: लोकसंख्या वाढीच्या परिणामांमुळे, सार्वजनिक सेवा आणि संसाधनांचे वितरण कसे व्यवस्थापित करावे यावर लक्ष केंद्रित करणे.
पर्यावरण आणि नैतिकदृष्ट्या संतुलित विकास: अधिक लोकसंख्येमुळे पर्यावरणीय आव्हाने वाढतात. संसाधनांचा अधिक वापर आणि प्रदूषण हे गंभीर समस्या बनू शकतात. त्यामुळे विकास आणि पर्यावरणीय सुसंवाद साधण्याची आवश्यकता आहे.
आंतरराष्ट्रीय लोकसंख्या विकास दिन २०२४ थीम:
प्रत्येक वर्षी या दिनाची एक विशिष्ट थीम असते. यावर्षीची थीम, "मूलभूत आरोग्य सेवा आणि परिवार नियोजन" असू शकते, ज्यामध्ये महिलांच्या आणि मुलांच्या आरोग्याचा विचार केला जातो.
इतिहास आणि महत्त्व:
या दिनाचा प्रारंभ १९८९ मध्ये झाला होता. ११ जुलै हा दिवस १९८७ मध्ये "पृथ्वीवर लोकसंख्या ५ बिलियन" (5 billion) पोहोचल्याच्या घटनेला स्मरणार्थ मानला जातो. यामुळे लोकसंख्येच्या वाढीला जागतिक पातळीवर कसा प्रतिसाद द्यावा, यावर चर्चा सुरू झाली.
याचे मुख्य उद्दिष्ट लोकसंख्येच्या दृष्टीकोनातून विकास, पर्यावरणीय परिणाम, शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य, आणि लिंगसमतेच्या मुद्द्यांवर जागरूकता निर्माण करणे आहे.
तत्त्वज्ञान:
आंतरराष्ट्रीय लोकसंख्या विकास दिन हा एक जागतिक अभियान आहे, जो लोकसंख्येच्या स्थिरतेला प्रोत्साहित करतो आणि विकासाच्या प्रगतीसाठी योग्य धोरणं विकसित करण्यासाठी जागरूकता निर्माण करतो. यामध्ये लिंगसमानता, सामाजिक सुरक्षा, आणि आर्थिक दृष्टीकोनातील समावेशी विकासाची महत्त्वपूर्ण भूमिका आहे.
संपूर्ण जगभर हा दिवस विविध कार्यक्रमांद्वारे साजरा केला जातो, ज्यामध्ये शाळा, शैक्षणिक संस्था, सरकारी संघटनाएं, तसेच जागतिक एनजीओ लोकसंख्येच्या विविध मुद्द्यांवर चर्चा करतात.
.png)
